مصر / آشنایی با کشور مصر/ جمشید سارانی

الف – آشنایی مختصرباقاره افریقا

1-  جغرافیای طبیعی :

قاره آفریقایکی ازپنج قاره جهان وازحیث بزرگی سومین قاره پس ازآسیاوآمریکا می باشد.مساحت آن 30335000 کیلومترمربع است .آفریقابه واسطه تنگه سوئزوصحرای سینابه آسیااتصال داشته وهم اکنون توسط کانال سوئزازآن جداشده است.

درشمال آفریقادریای مدیترانه ، درغرب آن اقیا نوس اطلس ودرشرق آن نیزاقیا نوس هندودریای سرخ وخلیج عدن قراردارد.

قسمت های شمالی ومرکزی این قاره پوشیده ازصحرایی بی آب وعلف است وبزرگترین صحرای جهان به نام صحرای بزرگ آفریقا با 000/400/8 کیلومترمربع مساحت ، درآن قراردارد.

امادومنطقه شمال آن درمجاورت دریای مدیترانه وجنوب این قاره معتدل وحاصلخیزی می باشد.

خط استوااین قاره رابه دوبخش تقریبامساوی تقسیم می کندبه همین دلیل بیشترمساحت آفریقادرمنطقه مدارین (مدارراس السرطان ومدارراس الجدی) قرارگرفته که گرمای زیادآنراتوجیه می کند.

آب وهوای مناطق مجاورباآبهای اقیانوس ،گرم ومرطوب (شرجی) است،باران های سیل آسافرومی ریزدولذااین نواحی پوشیده ازجنگلهای استوایی می باشند.

بزرگترین رودجهان که نیل نام داردازرشته کوههایی درمرکزاین قاره سرچشمه گرفته وپس ازطی مسافتی درحدود6671 کیلومتربه دریای مدیترانه می ریزد.

درقسمتهای  مرکزی آفریقارشته کوههایی قرارگرفته وبلندترین قله این قاره کیلیمانجارونام دارد.این قله با5895 مترارتفاع بیست ویکمین قله جهان محسوب می گردد.

همچنین سومین دریاچه جهان ازحیث بزرگی 68800 کیلومترمربع مساحت به نام دریاچه ویکتوریادرشمال تانزالیاجای گرفته است.

قاره آفریقاازحیث منابع زیرزمینی یکی ازغنی ترین قاره های جهان است.تقریبا تمام الماس جهان وبیش ازیک سوم طلاهای کشف شده متعلق به این قاره می باشد.لازم به ذکراست که بعضی ازسرشارترین منابع مس جهان درغرب دریاچه های داخلی قراردارد.این قاره ازحیث تنوع جانوری نیزدرمکان بالایی ایستاده است،جانوارانی مانندزرافه،اوکایی،اسب آبی،گوریل،شیرفپلنگ،کرگدن دوشاخ،گورخر آفریقایی،آهو،بوفالو آفریقایی،فیل آفریقایی،مرغ گینه،کفتار آفریقایی،انواع مارها،شترمرغ صحرایی،انواع تمساحها وانواع حشرات.

2- تمدن وتاریخ :

                             همانطورکه گفته شدقاره آفریقامحل پذیرش یکی ازقد یمیترین  تمدن های جهان دردره نیل می باشد.وتمدن مصری باچهارهزارسال سابقه درردیف کهنترین تمدن هایعنی تمدن بین النهرین جای دارد.

داخل این قاره تاقرن 15 میلادی ناشناخته ونفوذبه آن به دلیل موانع بی شمارطبیعی غیرممکن می نمودوالبته هنوزهم شناسایی کامل آن میسرنگشته است.

درایام باستان کوششهایی برای نفوذبه عمق این قاره انجام شد.هرودوت درقرن پنجم قبل ازمیلادوهیئت اعزامی نرون(امپراطورروم) درقرن اول بعدازمیلاد،هردوبرآمدند تایکی ازمعماهای قدیم یعنی کشف منبع نیل راحل کنند ولی ناکام ماندند.

 درسال 146 قبل ازمیلاددولت کارتاژ که درشمال آفریقا حکومت بسیارنیرومندی تشکیل داده بودازرومی ها شکست خوردوبه این ترتیب شمال آفریقابرای مدت زیادی تحت استعماررومیان درآمد.

درقرن هفتم میلادی مطا بق باقرن اول هجری پای مسلمانان به آفریقابازشدودرمدت چندقرن پس ازآن سراسرشمال آفریقا تحت سلطه آنان قرارگرفت . مسلمانان حتی ازطریق شمال آفریقا وتنگه جبل الطارق به اندلس (اسپانیا) حمله کردندوسالهادرآن به حکومت پرداختند.

آخرین حکومتها ی مسلمانان مربوط به دوران عثمانی درقرون 17و18و19 می باشد.

3- جمعیت :

                  جمعیت آفریقا درحدودبیش از800 میلیون نفراست درمقایسه باوسعت قاره آفریقا که کمترازیک پنجم مساحت زمین راشامل میشود.

جمعیت این قاره زیادنیست علت این امرعلاوه برعوامل طبیعی ، انتقال اجباری نسل جوان افریقابه اروپاوایالات  متحده امریکا،عدم تغذیه کافی وبهداشت رامی توان نام برد.

4- تاریخ معاصر:

                            تاریخ قرون جدیددرافریقا یابرده برداری آغازمیشوددرفاصله میان قرن شانزدهم تاقرن هجدهم میلادی بیش از60 میلیون افریقایی بصورت برده به قاره اروپاوبه خصوص امریکابرده شدند.بعدهاباآشنایی بیشتراروپائیان باذخایرسرشارموادخام به این قاره هجوم تازه ای آغازشدکشورهای انگلستان ،فرانسه،بلژیک،آلمان،ایتالیا،پرتغال واسپانیا آفریقارامیان خودتقسیم کردند.

همزمان باآغازج ج دوم معادله قدرتها رادرنظام جهانی برهم زدکشورهای استعمارگردیگرتوان مبارزه نظا می بامردم افریقارادرخودنمی دیدند.دوابرقدرت جدید نیزخواهان خروج رقیبان خویش ازافریقابودند.

به این ترتیب دودهه (1329 ه. ش /1950 م) و(1339 ه.ش/1960 م )دودهه ای است که درآنهاسرزمین های بسیاری ازیوغ استعماررهاشدندوبصورت کشورهای مستعقل درآمدند.دولت های استعمارگربه سرعت دههاکشورجدیددرآفریقاساختندومرزهای این کشورهای جدیدرابدون توجه به مسائل مذهبی ،فرهنگی ،قومی،نژادی وجغرافیایی تعیین کردند.

اگربه نقشه افریقانگاهی بیندازیم مرزهای این کشورهامعمولابه نوعی است به حالت غیرطبیعی بودن مرزهاوکوچک بودن بعضی ازکشورها معمولا میان کشورها ی همسایه به اختلاف وجنگ ودرگیری وجوددارد.

چون اکثرحکومتهادرارتباط بااستعمارگران سابق هستندازپیشوانه مردمی کافی برخوردارنیستندازاین حیث است که بی ثباتی درحکومتهای این قاره زیادبه چشم میخورد.

دردهه (1339 ه. ش / 1960 م ) بطورمتوسط سالیانه سه کودتادراین قاره روی داده است. استعمارگران اگرچه به سرعت کشورهای کوچکی درقاره افریقا بوجودآوردند ولی توانستندباهمین شیوه هاروابط قدیمی خودرادرشکل جدیدبه صورت کشورهای مشترک المنافه ادامه دهند.به دلیل همین روابط استعمادی هنوزاکثریت افریقائیان همچون بیشترمردم آسیاوامریکای لاتین باداشتن منابع فراوان چون نفت ،طلا،الماس،بوکسیت ،فسفات ،آهن وزغال سنگ وغیره درفقربه سر میبرند.

محصولات عمده ای که آفریقائیان تولید می کنندبردونوع است: یکی محصولاتی است که کشاورزان برای مصرف خودتولیدمی کنندودیگرمحصولاتی است صادراتی که بیشترازآنها اززمان تسلط استعماربجای مانده است.

محصولات صادراتی عبارتندازپنبه،بادام زمینی،کاکائو،قهوه،نخل روغنی وغیره.

 درحال حاضراین قاره دارای 54 کشورمی باشد26 کشورمردمان آن مسلمان هستند.که شامل :1- افریقای شمالی2- مصر3- لیبی4- تونس5- الجزایر6- مراکش(مغرب) 7- منطقه صحرای بزرگ8- سودان9- چاد10 - نیجر11- مالی12- موریتانی13- صحرا14- افریقای غربی15- نیجریه16- گینه17- سنگان18- گامبیا19- گینه بیسانؤ20- سیرالنؤ ن21- بورکینافاسو(ولتای علیا)22- افریقای شرقی 23- سومالی24- جیبوتی25- تانزانیا26- کومور.

ب)آشنایی باکشورمصر:

1- وجه تسمیه:

                نام مصرازریشه ی سامی است وبانام های دیگرزبان های سامی ازجمله عبری هم ریشه است .

نام مصربه معنی دوتنگه است وبه جدایی میان دودودمان بخش های شمالی وجنوبی مصراشاره دارد.واژه مصردراصل خودمعانی تمدن کلان شهر وزمین ومرزهم می داده است.

2- ویژگی های طبیعی – جغرافیایی - انسانی

                           مصرسرزمین وکشوری است درشمال شرقی قاره آفریقاکه مساحت آن 449/1/00/1 کیلومترمربع بوده وازدیدگاه وسعت بیست وهشتمین کشورجهان محسوب میگردد.

درشمال مصردریای مدیترانه ودرشرق آن دریای سرخ قراردارد، ازسمت جنوب باسودان وازسوی غرب باکشورلیبی همسایه است. البته ازناحیه صحرای سینا به فلسطین نیزمرتبط می باشد.

پایتخت مصرشهرقاهره است وازدیگرشهرهای مهم آن میتوان به اسکندریه ، اسوان، جیزه فیوم وپورت سعیداشاره کرد.

درشرق وشمال شرقی این کشورشبه جزیره ای است که شبه جزیره سیناخوانده میشود.وتاقبل ازقرن نوزدهم درقسمتی به خاک مصرمتصل بود.امادرسده بیستم کانالی حفرکردندکه آنراازخاک مصرجداودریای سرخ رابه دریای مدیترانه مستقل می نمودنام آن کانال سوئزاست .وچون مسیرارتباطی میان سه قاره اروپا؛آسیاوافریقامی باشدازاهمیت بسیارزیادی برخورداراست.

سرزمین مصربه 3 قسمت تقسیم میشود:1) صحرای شرقی یاعربی2)شبه جزیره سیناوزمین های نیل3) صحرای غربی

مصرآخرین کشوراست که رودنیل ازآن میگذردوسپس به دریای مدیترانه می ریزد،به این خاطردرمحل پیوستن آن به دریای دلتای نیل بوجودآمده است که سرزمین های اصلی کشاورزی این کشوراست.

دراطراف این رودنیزکشاورزی رونق بسیارداردبطوریکه تنها نقاط آبادمصرسواحل نیل می باشد.

ازمهمترین ویژگی های جغرافیایی این کشورمیتوان به رودنیل اشاره کردکه با6671 کیلومترطول که ازسدآسوان درجنوب ،تاقاهره درشمال دریک دره حرکت می کندوسپس وارددریای نیل میشودوکلات صحرایی رابه دوصحرای غربی که تامرز لیبی امتدادداردوصحرای شرقی راکه تادریای سرخ وکانال سوئزوخلیج عقبه امتدادداردتقسیم می کند.صحرای سیناسومین صحرای بزرگ مصراست .

3- تمدن:

              مصریکی ازقدیمی ترین کشورهای جهان وتمدن آن درحاشیه رودنیل تشکیل گرفته ،درزمره کهن ترین تمدن هامحسوب میشودکه ازحدود هزارسال قبل میلادموجوداست.

مصرباستان سرزمین فراعنه بوده وآثارتاریخی مهمی چون اهرام سه گانه ومساجدبزرگ راازآن دوران به یادگاردارد.

دراسطوره های سامی محل ظهورپیامبرانی مانندحضرت یوسف وموسی رادرهمان دوران ودرسرزمین مصرآورده اند.

دولت قدیم درمصردرسال( 524 ه. ق م )بدست ایرانیان سقوط کرد.این کشوردرروزگارهخامنشی وهمچنین دردوران ساسانی درعهدخسروپرویزوبمدت ده سال بخشی ازشاهنشاهی ایران بود.

درسال( 332 ق .م) اسکندراین سرزمین راتصرف نمود.درسال 30 پیش ازمیلادرومیان مصرراضمیه قلمروخودنمودند.

درسال 641 م ( 19 ه.ق) درزمان خلیفه دوم مسلمانان این کشوررافتح کردند.مصرهمواره ازسرزمین های مهم برای حکومت اسلامی بود،وتاسال 1517 میلادی که دولت عثمانی برمصرتسلط یافت دردست خلفای اموروعباسی وفاطمی بود.درسال 1798 ناپلئون به آن لشکرکشید، ودرسال 1805 میلادی محمدعلی پاشاازطرف دولت عثمانی حاکم آنجاشده وسلسله جدید مصرراتشکیل داد.

4-  ویژگیهای تاریخی وسیاسی:

                             کشورمصریکی ازقدیمی ترین کشورهای عالم است که سابقه تمدن آن به 5 هزارسال می رسد.

   اهرام سه گانه مصرنشانه ای براین امراست.ازقرن ششم قبل ازمیلادبه بعد،مصربه ترتیب توسط ممالک حبشه ،ایران،یونان ،روم،مسلمانان ،عثمانی وبالاخره انگلستان تصرف شد.گرچه پس ازجنگ جهانی اول درمصررژیم سلطنتی روی کارآمد،ولی استقلال رسمی مصردرسال ( 1315 ه.ش /1936 م ) که ملک فؤاداول به سلطنت رسیدحاصل شد.

 درسال ( 1331 ه.ش/1952 م) گروهی ازافسران جوان ارتش دست به کوتایی علیه ملک فاروق ،پادشاه وقت زدند .که درنتیجه رژیم سلطنتی جای خودرابه رژیم جمهوری داد.پس ازاین کودتا ابتداسرلشکرمحمدنجیب وسپس جمال عبدالناصررهبری کشورراعهده دارشدند.

دردوره زمانداری عبدالناصرمصراهمیت تازه ای درمحافل جهانی پیداکرد.وی توانست رهبری جهان عرب رابه دست گیردودردل توده ها نفوذکند.درسال (1335 ه .ش / 1956 م) جمال عبدالناصرکانال سوئزراملی اعلام کرد.به دنبال این اقدام نیروهای انگلیسی ،فرانسوی واسرائیلی به طورهمزمان به مصرحمله کردند.ازوقایع ناگوارزمان ناصرشکست درجنگ (1346 ه.ش / 1967 م) است که منجربه تصرف صحرای سیناتوسط اسرائیل باهمکاری نزدیک امریکاشد.

همچنین دردوران ناصر روابط مصربادنیای غرب بحرانی شدواین کشورمتکی به کمکهای مالی ونظامی شوروی گردید.درسال (1349 ه.ش 1970/م ) به دنبال مرگ ناگهانی عبدالناصر،انورسادات به ریاست جمهوری رسید.

وی دراوایل کاراعلام کردکه همان سیاست ناصررادنبال خواهدکردولی ازآنجائی که کمکهای شوروی راکافی نمی دانست وبه آن اطمینان نداشت به غرب روی آوردوروابطش باشوروی به سردی گرائید.انورسادات به طورغیرمنتظره ای دستوراخراج 17 هزارکارشناس نظامی روسی راازمصرصادرکرد.

نزدیکی وی به ایالات متحده  ودنیای غرب به حدی رسیدکه پس ازجنگ (1352ه. ش /1973 م) امریکا کوشش کردکه صلحی یک جانبه بین مصرواسرائیل برقرارکند.بالاخره درسال ( 1356 ه.ش /1977 م)‌سادات سفری به فلسطین اشغالی کردوبارهبران دولت صهیونیستی به مذاکره نشست.درسال بعددرکمپ دیویدامریکا،باوساطت امریکاصلحی میان مصرواسرائیل منعقدشد.

 سادات بااین کارنفرت مسلمانان جهان وقشرهای مختلف مردم مصرراعلیه خودبرانگیخت .شرکت درپیمان صلح کمپ دیدیدخیانت آشکاری به مسلمانان بودکه سادات به آن دست زد.بااین اقدام سادات موجودیت رژیم صهیونیستی رابه رسمیت شناخت وعملا" موجب ازمیان رفتن وحدت کشورهای عربی شد.همچنین کشورمصرنیزبه یکی ازبزرگترین حامیان منافع امریکاواسرائیل درمنطقه تبدیل گشت.

بعدازکمپ دیویدمصرازجامعه عرب طردشدواکثرکشورهای عربی رابطه خودراباآن قطع کردند.

سرانجام یک سال بعدهنگام رژه واحدهای نظامی آن کشورتوسط یک مجاهدمصری به نام ستوان خالداسلامبولی به قتل رسید. 

پس ازقتل وی یکی ازمعاونانش به نام حسنی مبارک به جانشینی اوانتخاب شدکه دنباله روسیاستهای سادات است.

یکی ازمشکلات سیاسی رژیم فعلی مصرگرایش  جوانان به سوی اسلام واقعی است.آنان نجات مصرازآشفتگی ونابسامانی رابازگشت به اسلام می دانندرژیم فعلی این کشورنسبت به گرایشات اسلامی سیاست تهدیدوسرکوب رادرپیش گرفته است که ازجمله می توان حکم اعدام خالداسلامبولی وصدهاتن ازیاران وی ودیگرمسلمانان مصری رانام برد.

رژیم مصراولین رژیمی بودکه ازشاه فراری ایران برای رفتن به مصردعوت نمودوازوی استقبال کردوپس ازپیروزی انقلاب اسلامی ایران موضعگیری خصمانه ای درمقابل آن اتخاذنمودبه طوریکه درجنگ تحمیلی عراق کمک های نظامی زیادی به رژیم بعثی نمود.

درسالهای اخیرتلاشهایی توسط کشورهای مرتجع عربی برای بازگرداندن رژیم مصربه جامعه عرب صورت گرفته است که رژیم بعثی عراق بخاطرکمکهای فوق کوشش زیادی دراین موردبه عمل می آورد.

5- حوادث مهم تاریخی:

                                مصرازنوادرکشورهای عربی است که قدمت آثارباستانی آن به 5000 سال قبل برمیگردد.

اهرام سه گانه مصر،ظهوروسقوط فراغنه مقارن باظهورحضرت موسی ( ع) ، تصرف مصربوسیله امپراطورعثمانی درسال 933 قمری تشکیل حکومت مستقل فاطمیان درقرن چهارم وبمدت 5 قرن درمصرحکومت کردند.

کشمکش های اول عثمانی ،فرانسه وانگلیس برسر کانال سوئز،تسخیرمصرازسوی ناپلئون درسال 1798وملی شدن کانال سوئز،اعلام رژیم جمهوری درسال 1954 ازسوی ژنرال محمدنجیب ،جنگ 6 روزه مصرواسرایئل که طی آن تمام صحرای سیناونوارغزه بوسیله اسرائیل اشغال شد.

انعقادپیمان صلح کمپ دیویدبارژیم اسرایئل وبالاخره تروررئیس جمهوراین کشوردرسال 1981 ازحوادث مهم وتاریخی این کشوربشمارمی آیند.

درسالهای اخیر هیچ نقطه ای بااین وسعت نتوانسته است به اندازه خاورمیانه وشمال آفریفا توجه همراه بانگرانی جهانیان رابخودجلب کند.

حال چرا بایداین منطقه ،صحنه این همه خشونت وتغییر سیاسی باشدوچه چیزباعث شده که این منطقه ،مرکزتوجه قدرتهای بزرگ شود؟به نظرمی رسدازعوامل اصلی این که کشورمصررامهدجنبش ای اسلامی ملی کرده است. موقعیت مهم واستراتژیک جغرافیایی واکولوژی این کشورمی باشد.

6-کانال سوئز:

                           فکرمتصل کردن دریای سرخ به دریای مدیترانه ازدوران مصرباستان وجودداشت.

کانال فعلی سوئز که دودریای مدیترانه وسرخ راازطریق نیل به یکدیگرمربوط می کندزاییده فکرمهندس فرانسوی فردینان دولسپس است .که مستقیما" مذاکراتی راباسعیدپاشاسومین والی مصرونواده محمدعلی پاشابنیانگذارسلسله محمدعلی درمصرآغازکرد.کارساخت این کانال که بامشارکت فرانسه ومصردرسال 1869 به پایان رسیدپس ازآن بریتانیا44 درصدسهام شرکت کانال سوئزراازخدیوی مصرخریداری نمودوبقیه سهام دردست سرمایه داران فرانسوی بودومصرعملا" هیچگونه بهره مالی ازکانال سوئزنداشت.باآنکه تمامی هزینه های ساخت آن برعهده دولت مصربوده واین امرزمینه سازآن شدکه مستشاران مالی انگلستان درتمامی شوون ارادی مصردخالت کنندوموجب مستعمره شدن مصرتازمان استقلال شد تااینکه درسال 1882 یک مصری وطن پرست به نام احمدعرابی پاشاکه وزیرجنگ بودزیرباراین ذلت نرفت ودرنتیجه یک شورش مسلحانه تمام عیارمصررافراگرفت.وبادستگیری اعرابی پاشاانگلستان به اشغال مصروسودان پرداخت .

درسال 1956کانال سوئزتوسط جمال عبدالناصرملی اعلام شد.

7- جمعیت:

                     براساس سرشماری سال 91 مصربالغ بر000/426/52  نفرجمعیت داشته که بااحتاب متوسط رشدسالیانه آن 3/2 درصددرحال حاضرمی بایست دارای960/541/76نفرجمعیت باشد.ازنظرتوزیع 45%درشهرهاو55% آن درروستاهازندگی می کنند.

 تراکم جمعیتی این کشور9/41 کیلومترمی باشد.6/31 درصدجمعیت آنراافرادزیر14 سال -  5/65 درصدافرادبین 59- 15 سال تشکیل می دهند.متوسط عمربرای مردان 6/53 وبرای زنان 8/56 سال می باشد.

9/2 درصدجمعیت راافرادبالای 60 سال تشکیل می دهند.میزان زادوولد7/37 (درهزار) ومیزان مرگ ومیر8/11 (درهزار) است.متوسط رشدجمعیت آن 3/2 درصدمی باشد.مهمترین شهرهای این کشورازنظرجمعیت قاهره با5084463 نفر، اسکندریه 2318655 نفر،جنیره با1246713 نفر،شبراء الاخفیه 3937000 نفر،محله دالکبری با292853 نفر، طنطا با284636 نفر وبالاخره پرت سعیدبا262620 نفرمی باشد.

8- وضعیت اقتصادی:

                                  پس ازروی کارآمدن جمال عبدالناصر،مصراقتصادمبتنی برسوسیالیزم راپذیرفت.وی باملی کردن بعضی ازصنایع به ویژه صنایع سنگین موجب شدکه وسائل عمده تولیددردست دولت قرارگیرد.

دولتی کردن بازرگانی خارجی نیزباعث ازمیان رفتن سرمایه داران بزرگ شد.پس ازجنگ (1346 ه.ش /1967 م ) به ویژه درزمان انورسادات درسیاست اقتصادی دولت تغییراتی داده شدوگرایش به سوی لیبرالیزم یااقتصادآزادآشکارگردید.

 سیاست اقتصادی درهای بازسادات باعث شدکه اقتصادمصروابسته به کشورهای سرمایه داری شودوفاصله بین اغنیاوفقرابیشتروعمیق ترگردد.

به طورکلی اقتصادمصربرپایه کشاورزی ،عوایدحاصله ازصادرات نفت ،عئایدحاصله ازحق عبورکشتیهاازکانال سوئز وکمک کشورهای خارجی ودرآمدهای توریستم استواراست.

علی رغم کمی زمینهای قابل کشت به دلیل حاصلخیزی خاک دره نیل ،کشاورزی هنوزحدود50% نیروی کارجذب کرده است وعمده تولیدات رابخوداختصاص داده است .دراقتصادکشاورزی مصرآبیاری وذخیره آب نقش عمده ای دارد.برای هدایت سیلابهابه حوضچه ها،کانالهای زیادی کنده شده وشیوه های مختلف آبرسانی ازرودنیل به زمینهای مرتفع به کاربرده شده است.

درحدود100 سال پیش حکومت وقت شروع به ساختن سدهائی درنقاط مهم برروی رودنیل نمود.این سدهادرافزایش تولیدمؤثربودندولی ذخیره آب آنهابرای دوره های طولانی خشکی کافی نبود.

بااتمام پروژه سدبلنداسوان (سدالاعلی) برای اولین بارآب موردنیازتمام سال ذخیره شد.آب ذخیره شده به وسیله سداسوان حتی به داخل کشورسودان نیزگسترش یافته است ونقش عمده ای چه ازنظرآبیاری زمینهای بایروچه ازنظرتولیدبرق ایفامی کند.  مهمترین محصول کشاورزی مصرپنبه است . این محصول یک چهارم زمینهای مزروعی رابخوداختصاص داده وبیش از50% صادرات راتشکیل می دهدومرغوب ترین پنبه دنیادرمصربه عمل می آید.

محصولات عمده دیگراین کشوربرنج،گندم ونیشکراست .مصربزرگترین تولیدکننده برنج افریقاست.

مهمترین منابع معدنی مصرنفت ،فسفات وآهن است که عمده ترین حوزه های نفتی این کشوردرخلیج سوئزوکرانه آن قراردارد.

ازنظرصنعت ،مصرنسبت به سایرکشورهای عربی پیشرفت زیادتری نموده وشوروی درتوسعه صنایع ذوب آهن ،فولاد،آلومینیم وکشتی سازی نقش عمده ای داشته است.

کشورمصربابسیاری ازکشورهارابطه تجاری دارد.محصولات صادراتی مهم آن فسفات ،نفت،پنبه وبرنج وواردات آن انواع کالاهای مصرفی درداخل کشوراست.

صنایع این کشورنساجی ،شیمیایی ،نفت ، سیمان،فلزکاری ، فولادسازی ومهمترین قطب اقتصادی آن کشاورزی است.نیروی کاراین کشوربالغ بر13 میلیون نفراست که 24 درصددرکشاورزی و24% درخدمات و13 % آن درصنایع مشغول بکارهستند.میزان تولیدناخالص ملی (1978 م) بالغ بر20 % ازصنایع تولیدناخالص ملی رابخوداختصاص داده است.

هزینه نظامی آن سالانه درحدودیک درصدتولیدناخالص ملی رابخوداختصاص داده است وآموزش وپرورش نیز7/3 % درسال حدود 5 میلیون نفرتوریست ازاین کشوردیدن می کنند.

9- قانون اساسی:

                          قانون اساسی این کشوردرسال 1971 تدوین شده است، وقوه مقننه آن ازمجلسی بنام مجلس خلق با392 عضوتشکیل میشود.براساس آخرین تقسیمات کشوریی مصراز25 فرمانداری تشکیل میگردد

 فعالیت احزاب دراین کشورمحدودبوده واحزاب عمده آن عبارتنداز: حزب دمکرات ملی؛ احزاب سوسیالیت کارگر؛سوسیال لیبرال وکمونیست .

حدود44 % مردم باسوادو43% نوجوانان 15-19-ساله درمدارس مشغول به تحصیل می باشند.وبطورمتوسط برای هر31 دانش آموزیک معلم وجوددارد.روزانه تقریبا" 14 نشریه باتیتراژی حدود000/284/4 وسرانه 102 روزنامه برای هرهزارنفردرسال منتشرمیشود.

دراین کشور10 میلیون و808 هزارخط تلفن ثابت و30 میلیون و47 هزارخط تلفن همراه وجوددارد.

مصرپنج هزارو363 میزبان اینترنتی وشش میلیون کاربراینترنت دارد.روزنامه هاونشریات مکتوب این کشورنیزجزوپرمخاطب ترین رسانه هادردنیای عرب زبان هستند.الاهرام یکی ازقدیمی ترین روزنامه های این کشوراست تلویزیون وصعنت فیلم سازی این کشور نقش مهمی درخوراک دیداری مردم عرب زبان خاورمیانه ایفا می کنند.

10- روسای جمهورمصر:

1) جمال عبدالناصر

                          وی ازسال 1954 تا تاریخ مرگش سال 1970 رهبرمصربود. جمال عبدالناصربه لحاظ روحیه ناسیونالیستی خوددربین اعراب مشهورمی باشد.نهضت پان عرببم ناصرکه بعدازاوپایگذارشددردهه های 1950و1960 طرف داران زیادی داشت.وهنوز هم بعدازسالهاازمرگ اوبین اعراب طرف داردارد.

اوباشعارهای ناسیونالیستی خودتوانست مصرراپرچمدارضدیت بااسرئیل ومرشدکشورهای عربی دراین مسیرمعرفی کند. هرچندناصرنقش یک قهرمان رادردوره خودبخوبی ایفاءکرداماایدئولوژی اوجنگ هایی رابرای مصری هابه ارمغان آورد.

ازاقدامات مهم سیاسی اومیتوان به جنگ 6 روز اعراب واسرایئل وتوافقنامه کانال سوئزنام برد.وی یکی ازکسانی بودکه نام خلیج فارس رابه نام جعل عربی خواندودستوردادتادرتمام مدارس وادارات مصرازعنوان جعلی خلیج عربی استفاده کنندودرنقشه های چاپ آن کشورازاین نام معجول استفاده شود.

2) محمدانورسادات :

                          سومین رئیس جمهوری مصربود.وی سمت رئیس جمهوری کشورمصرراازتاریخ 15  اکتبر1970 تاروزبه قتل رسید.     توسط جهاداسلامی درتاریخ 16  اکتبر1981 به عهده داشت .

مماشات سادات دربرخوردبااسرائیل به قیمت خون اوتمام شد.اقدام اودرامضای پیمان کمپ دیویدازجانب اخوان المسلمین وگروه جهاداسلامی به خیانت تعبیرشد.ودرنهایت توسط یکی ازاعضای همین گروه ترورشد.

3) محمدحسنی سید مبارک:

                                از14  اکتبر1981 تاکنون چهارمین رئیس جمهورعربی مصراست .مبارک پس ازترفی درنیروی هوایی مصرتامقام نایب رئیس جمهوربالارفت وپس ازترورانورسادات در6  اکتبر1981 به ریاست جمهور رسید.طبق قانون سال 1971 مصرمبارک کنترل کامل کشوررادرعهدداردوازهمین روبعنوان رئیس جمهورمصرازقدرتمندترین مالکان منطقه بشمارمیرفت.

باقدرت گرفتن مبارک نقش امریکادرتحولات مصربرجسته میشود.طی سالهای متمادی ایالات متحده باحمایت های اقتصادی ؛ نظامی خودتلاش کرده است سیاست های مصررادرقبال اسرائیل تعدیل کند.

گفتنی است امریکاازسال 1981 تاکنون 50 میلیارددلار( میانگین سالانه 2 میلیارددلار) به مصرکمک کرده است.

لذا"نقش اساسی درراستای حضورنزدیک باسه دهه ای حسنی مبارک درمسندقدرت داشته است .

 حسنی مبارک دردوران ریاست جمهوری خودتلاش کرده است ظرفیت های دفاعی درمصر راتقویت ورویکردنظامی دوره های قبلی راکناربنهد.

امریکادرطول این دوران وقبل ازآن اززمان انورسادات همواره پشتیبان حکومت وقت مصربوده وبامساعدت این حکومتهابنحوی شایسته ای توانسته است روابط اسرایئل – مصررامدیریت کند.

 اهمیت وجودروابط بی تنش میان مصرواسرائیل ،امریکارابرآن داشته است که درگسترش ایدولوژی خودمبنی بردموکراسی وشاخص های آن ازقبیل رقابت انتخاباتی ؛ آزادی بیان و...... حداقل درموردمصراصراری نداشته باشد.

 مادامی که مبارک می توانست محیط امنیتی مصرراآرام نگه داردوضدیت بااسرائیل راازاولویت های سیاست خارج کندبرای امریکاکفایت می کرد.امریکانیزدرمقابل حمایت اقتصادی وسیاسی خودرارژیم مبارک دریغ نکرده است .

مبارک نیزدرپرتواین حمایت ها توانسته به مدت سه دهه خودرادربالاترین جایگاه حاکمیت حفظ کند.

گفتنی است که دوره تصدی گری رئیس جمهوردرمصربه مدت 6 سال است .تاقبل از2005 حسنی مبارک 4 دوره 6 ساله رادرمسندریاست جمهوری حضورداشت .طی این چنددوره انتخابات مصربه صورت رفراندوم (همه پرسی) برگزارشد.یعنی مبارک تنهاکاندیدای انتخابات بودومردم می بایست بارای بله یاخیرنسبت به پذیرش یاعدم پذیرش مجددمبارک به عنوان رئیس جمهوراعلام نظرمی کردند.حسنی مبارک دراین رفراندوم هاهمواره پیروزمی شدوبرشماردوره های ریاست جمهوری خودمی افزود.

ذکراین نکته ضروری است که پیامدهای ناگوارجنگ اعراب – اسرائیل بخشی ازمصری هارااقناع کرده است که حفظ امنیت مصردربرابراسرائیل درمنطقه پرتنش خاورمیانه ازدستاوردهای حسنی مبارک بوده است واوست که توانسته ثبات مصرراطی یک دوره مدیدحفظ کند.

درسال 2005 حسنی مبارک برای پنجمین بارنامزدانتخابات شد.امااین باربه سان دوره های پیش اوتنهانامزدانتخابات نبود.مبارک تحت تاثیرفشارهای داخلی وبین المللی اعلام کردمصراولین انتخابات چندکاندیداتوری خودبرگزارخواهدکرد.به همین دلیل سال 2005 رامی توان یک نقطه عطف درتاریخ مصردانست .

چراکه اولین انتخابات رقابتی مصردرهزاره سوم ویابه گفته برخی کارشناسان اولین انتخابات مصردرطی تاریخ هفت هزارساله آن بود.امانتیجه این انتخابات چیزی فراترازرفراندوم قبلی نبودوبازهم مبارک درپست ریاست جمهوری باقی ماند.

رویکردامریکابه این انتخابات رامی توان دردوقالب بیان کرد:سیاست اعلانی وسیاست اعمالی .

امریکابرای این که ازاصول وآرمان های سیاست خارجی خودتخطی نکندازدموکراسی وانتخابت آزاددرمصردفاع می کند.

 اماموضوع فوری تربرای امریکاحفظ امنیت اسرائیل درمنطقه است .فلذاهرکس بتواندروابط مصر،اسرائیل رابه خوبی مدیریت کنددرراهبردامریکانسبت به مصرجایگاه متمایزی خواهدداشت .

حسنی مبارک طی دوره های متمادی توانسته است به خوبی روابط مصر- اسرائیل رامدیریت کند.

درنتیجه امریکااصراری برحذف آن نداشته است ،حتی اگرباسازوکارهای دموکراتیک روی کارنیاید.

11-نتیجه گیری:

                   بی شک مصردرتاریخ گذشته خوددرمیان کشورهای عربی نقش ویژه ای داشته است.

اهمیت مصرآنجایی بیشتررخ می نمایدکه ازیک سوبعنوان مرکزثقل اندیشه های سیاسی ومذهبی درجهان عرب وازسوی دیگرمحل اصلی ظهور نابوسیونالیسم عربی درسالهای پس ازج ج دوم وبالاخره جولانگاه اصلی مبارزه بااسرائیل وحمایت ازمبارزات ضدصهیونیستی جنبش مقاومت مردم فلسطین بوده است .

هرچندکه دراثردخالتهای بیگانگان وبی کفایتی زمامداران وقت درموردفلسطین تغییررویه داده اماپیشگامی مصردرمیان کشورهای عربی دردوحقیقت اصلی نهفته است .

  قرارگرفتن مصربعنوان مهداصلی نشرجنبش فکری ناسیونالیسم عربی به رهبری جمال عبدالناصروخیزش جنبش های اسلامی به رهبری گروهای اسلامی وظهورمتفکرین تقلیرسیدجمال اسدآبادی ،شیدمحمدعبده، رشیدرضاو.... ونیزدارابودن موقعیت استراتژیکی ،جغرافیایی واکولوژیکی.

12) منابع ومآخذ:

 -   جغرافیای کشورهای مسلمان

-   شناسایی کشورها  .سیدجلال مدنی

-   سایت ویکی پکدیا